Module 4 – Outils pour la caractérisation environnementale
Une meilleure connaissance du gisement de matière (sédiment frais, terres excavées ou terrain de dépôt) est indispensable pour assurer leur valorisation adéquate. Cela passe notamment par l’amélioration de la représentativité des échantillons pris sur le terrain et l’augmentation de la rapidité de l’obtention des résultats. Ces deux critères nécessitent de pouvoir réaliser les mesures sur le terrain à l’aide d’outils de diagnostic rapides. Si pour certains paramètres, ces outils existent déjà et peuvent être utilisés en routine, d’autres caractérisant les micro-polluants nécessitent encore des tests de validation voire des développements analytiques.
En plus des acquis de la pXRF, de nouveaux outils seront explorées (Raman, FTIR) pour la caractérisation des sites pilotes du projet. La mallette à constituer sera complétée par une petite structure mobile de dosage rapide de polluants métalliques « mobilisables » rencontrés dans les sédiments (dosages électrochimiques).
Afin d’intégrer des variations temporelles de concentrations et d’améliorer la détection de certaines molécules par rapport à des prélèvements ponctuels, la mise en œuvre d’échantillonneurs passifs sera envisagée. Elle permettra de mieux représenter les flux de contaminants, de gagner en sensibilité par rapport à des prélèvements ponctuels et de rendre compte de notions de disponibilité des contaminants au sein de la phase liquide. Les contaminants visés ici seront les sulfures, les phosphates, les éléments d’intérêt (notamment As, Cd, ou Pb), des composés organiques persistants (HAP, PCB et certains pesticides) et leurs métabolites. Ces travaux scientifiques feront l’objet de thèse de doctorat et de sujet de post-doctorat.

Werkpakket 4 – Instrumentaria voor milieuhygiënische karakterisering
Een uitgebreide kennis van de sedimenttypologie en kwaliteit (vers sediment, uitgegraven grond of bergplaats) is onontbeerlijk voor een geschikte nuttige toepassing ervan. Dat kan onder meer door de representativiteit van de stalen die ter plaatse worden genomen te verbeteren en de resultaten nog sneller te kennen. Om aan beide criteria te voldoen, moeten ter plaatse metingen gebeuren met instrumenten die een snelle diagnose mogelijk maken. Voor bepaalde parameters bestaan reeds dergelijke instrumenten die routinematig worden ingezet, andere instrumenten die microverontreinigende stoffen karakteriseren, dienen echter nog acceptatietests te ondergaan of vereisen nog verdere analytische ontwikkelingen.
De pXRF heeft dan wel zijn nut bewezen, toch worden nieuwe instrumenten onderzocht (Raman, FTIR) voor de karakterisering van de pilootsites van het project. De terreinkit wordt aangevuld met een klein draagbaar toestel voor de snelle dosering van « mobiliseerbare » verontreinigende metalen in de sedimenten (elektrochemische doseringen).
Om concentratievariaties doorheen de tijd beter te kunnen uitmiddelen en de detectie van bepaalde stoffen te verbeteren ten opzichte van punctuele staalnames, zal passieve monstername worden geïmplementeerd op het terrein. Dit zal toelaten om beter de contaminantflux weer te geven, vooruitgang te boeken in resultaatgevoeligheid in vergelijking met punctuele staalnames, en het mogelijk maken om de beschikbaarheid van contaminanten in de vloeistoffase in rekening te brengen. De verontreinigende stoffen die hier beoogd worden zijn sulfides, fosfaten, relevante zware metalen (onder meer As, Cd, of Pb), persistente organische polluenten (PAK’s, PCB’s en bepaalde pesticiden) en hun metabolieten. Deze wetenschappelijke werkzaamheden vormen het onderwerp van een doctoraatsthesis en een postdoctoraat.